ನವದೆಹಲಿ : 2013ರಿಂದೀಚೆಗೆ ಭಾರತೀಯ ಮತದಾರರಿಗೆ ಬಹುತೇಕ ಚುನಾವಣೆಗಳಲ್ಲಿ ನೋಟಾ ಅಥವಾ ‘ಮೇಲಿನವುಗಳಲ್ಲಿ ಯಾವುದೂ ಇಲ್ಲ’ ಆಯ್ಕೆಯನ್ನು ನೀಡಲಾಗಿದೆ.
ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಸ್ಪರ್ಧಿಸುವ ಯಾವುದೇ ಅಭ್ಯರ್ಥಿಗೆ ಮತ ಚಲಾಯಿಸದೆ ದೂರ ಉಳಿಯುವ ಮೂಲಕ ನಾಗರಿಕರು ತಮ್ಮ ಅಸಮಾಧಾನವನ್ನು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಲು ನೋಟಾ ಅವಕಾಶ ನೀಡುತ್ತದೆ. ನೋಟಾದ ಪರಿಚಯವು ನಾಗರಿಕರಿಗೆ ತಮ್ಮ ಅಸಮಾಧಾನವನ್ನು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಲು ಒಂದು ಮಾರ್ಗವನ್ನು ಒದಗಿಸುವ ಮೂಲಕ ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ಭಾಗವಹಿಸುವಿಕೆಯನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸುವ ಗುರಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.
ನೋಟಾ ಮತವನ್ನು ತಟಸ್ಥವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಮತಗಳ ಅಂತಿಮ ಎಣಿಕೆಗೆ ಕೊಡುಗೆ ನೀಡುವುದಿಲ್ಲ, ಇದು ನಕಾರಾತ್ಮಕ ಮತಗಳಿಂದ ಪ್ರತ್ಯೇಕಿಸುತ್ತದೆ. ಶೂನ್ಯ ಅಂಕಗಣಿತ ಮೌಲ್ಯದ ಹೊರತಾಗಿಯೂ, ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ನ 2013 ರ ತೀರ್ಪು ನೋಟಾವನ್ನು ಸೇರಿಸುವುದರಿಂದ ರಾಜಕೀಯ ಪಕ್ಷಗಳು ಹೆಚ್ಚು ಅರ್ಹ ಅಭ್ಯರ್ಥಿಗಳನ್ನು ನಾಮನಿರ್ದೇಶನ ಮಾಡಲು ಒತ್ತಾಯಿಸುತ್ತದೆ ಎಂದು ಒತ್ತಿಹೇಳಿತು. ಅಭ್ಯರ್ಥಿ ಆಯ್ಕೆಗೆ ರಾಜಕೀಯ ಪಕ್ಷಗಳನ್ನು ಹೊಣೆಗಾರರನ್ನಾಗಿ ಮಾಡುವಲ್ಲಿ ನೋಟಾದ ಸಾಂಕೇತಿಕ ಮಹತ್ವವನ್ನು ಇದು ಒತ್ತಿಹೇಳುತ್ತದೆ.
ನೋಟಾ ಚಿಹ್ನೆ
ಭಾರತದ ಚುನಾವಣಾ ಆಯೋಗವು ಅಕ್ಟೋಬರ್ 11, 2013 ರಿಂದ ಜಾರಿಗೆ ಬರುವಂತೆ ಇವಿಎಂಗಳು ಮತ್ತು ಇತರ ಎಲ್ಲಾ ಮತಪತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರದರ್ಶಿಸಲಾದ ಮತಪತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ನೋಟಾ ಆಯ್ಕೆಯನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಿತು. ಮತದಾರರು ತಮ್ಮ ನೋಟಾ ಆಯ್ಕೆಯನ್ನು ಚಲಾಯಿಸಲು ಅನುಕೂಲವಾಗುವಂತೆ ಇತರ ಚುನಾವಣಾ ಚಿಹ್ನೆಗಳಂತೆ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಚಿಹ್ನೆಯನ್ನು ಸಹ ಚುನಾವಣಾ ಆಯೋಗ ಪರಿಚಯಿಸಿತು. ಈ ಚಿಹ್ನೆಯು ಎಲ್ಲಾ ಇವಿಎಂಗಳು ಮತ್ತು ಇತರ ಮತಪತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಕೊನೆಯ ಫಲಕದಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. 2013ರಲ್ಲಿ ಛತ್ತೀಸ್ ಗಢ, ಮಿಜೋರಾಂ, ರಾಜಸ್ಥಾನ, ಮಧ್ಯಪ್ರದೇಶ ಮತ್ತು ದೆಹಲಿ ವಿಧಾನಸಭಾ ಚುನಾವಣೆಗಳಲ್ಲಿ ಈ ನೋಟಾ ಆಯ್ಕೆಯನ್ನು ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ಬಳಸಲಾಗಿತ್ತು.
ಜನರು ನೋಟಾಗೆ ಮತ ಹಾಕಿದರೆ ಏನಾಗುತ್ತದೆ
ಶೂನ್ಯ ಅಂಕಗಣಿತ ಮೌಲ್ಯದ ಹೊರತಾಗಿಯೂ, ಶೇಕಡಾ 100 ರಷ್ಟು ಮತದಾರರು ನೋಟಾವನ್ನು ಆರಿಸಿದರೆ, ಮರು ಚುನಾವಣೆ ನಡೆಯಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ಆದರೆ, ಒಬ್ಬ ಮತದಾರ ತನ್ನ ಮತವನ್ನು ಚಲಾಯಿಸಿದರೂ, ಆ ಮತವನ್ನು ಪಡೆಯುವ ಅಭ್ಯರ್ಥಿ ಆಯ್ಕೆಯಾಗುತ್ತಾನೆ.
ಲೋಕಸಭಾ ಚುನಾವಣೆ 2024
543 ಲೋಕಸಭಾ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಿಗೆ ಏಪ್ರಿಲ್ 19 ರಿಂದ ಏಳು ಹಂತಗಳಲ್ಲಿ ಚುನಾವಣೆ ನಡೆಯಲಿದೆ. ಮೊದಲ ಹಂತದಲ್ಲಿ 21 ರಾಜ್ಯಗಳು ಮತ್ತು ಕೇಂದ್ರಾಡಳಿತ ಪ್ರದೇಶಗಳ 102 ಲೋಕಸಭಾ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಿಗೆ ಚುನಾವಣೆ ನಡೆಯಲಿದೆ. ಎರಡನೇ ಹಂತದ ಮತದಾನ ಏಪ್ರಿಲ್ 26 ರಂದು ನಡೆಯಲಿದ್ದು, ನಂತರದ ಹಂತಗಳು ಮೇ 7, ಮೇ 13, ಮೇ 20, ಮೇ 25 ಮತ್ತು ಜೂನ್ 1 ರಂದು ನಡೆಯಲಿವೆ. ಜೂನ್ 4 ರಂದು ಮತ ಎಣಿಕೆ ನಡೆಯಲಿದೆ. ಭಾರತದ ಚುನಾವಣಾ ಆಯುಕ್ತರ ಪ್ರಕಾರ, 2024 ರ ಲೋಕಸಭಾ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ 96.8 ಕೋಟಿ ಮತದಾರರು ಮತ ಚಲಾಯಿಸಲು ಅರ್ಹರಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಸಿದ್ಧತೆಗಳು ಭರದಿಂದ ಸಾಗಿದ್ದು, ಭಾರತದಾದ್ಯಂತ 10.5 ಲಕ್ಷಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಮತಗಟ್ಟೆಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಗಿದೆ.
