ನವದೆಹಲಿ: ಇಂದು ನರೇಂದ್ರ ಮೋದಿ ಅವರು ಸಂಜೆ 7:15 ಕ್ಕೆ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ ಭವನದಲ್ಲಿ ಸತತ ಮೂರನೇ ಬಾರಿಗೆ ಭಾರತದ ಪ್ರಧಾನಿಯಾಗಿ ಪ್ರಮಾಣ ವಚನ ಸ್ವೀಕರಿಸಲಿದ್ದಾರೆ. ಮಾಜಿ ಪ್ರಧಾನಿ ಜವಾಹರಲಾಲ್ ನೆಹರೂ ನಂತರ ಈ ಸಾಧನೆ ಮಾಡಿದ ಎರಡನೇ ವ್ಯಕ್ತಿ ಎಂಬ ಹೆಗ್ಗಳಿಕೆಗೆ ಮೋದಿ ಪಾತ್ರರಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಹಾಗಾದ್ರೇ ಮೋದಿ 3.0 ಸಚಿವ ಸಂಪುಟದಲ್ಲಿ 81ಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಸಚಿವರನ್ನು ಹೊಂದಲು ಅವಕಾಶವಿಲ್ಲ. ಅದು ಏಕೆ ಅಂತ ಮುಂದೆ ಓದಿ.
ಎನ್ಡಿಎಯಿಂದ ಚುನಾಯಿತರಾದ ಸಂಸದರು ಮೋದಿ ಅವರ ಕ್ಯಾಬಿನೆಟ್ ಮತ್ತು ಮಂತ್ರಿಮಂಡಲದಲ್ಲಿ ಅಂತಿಮ ಸ್ಥಾನ ಪಡೆಯುತ್ತಾರೆ ಎಂಬುದರ ಮೇಲೆ ಎಲ್ಲರ ಕಣ್ಣು ನೆಟ್ಟಿದೆ. ಈ ಸಚಿವರು ಭಾನುವಾರ ಪ್ರಮಾಣ ವಚನ ಸ್ವೀಕರಿಸಲಿದ್ದಾರೆ. ಮೋದಿ ಅವರು ತಮ್ಮ ಸರ್ಕಾರವನ್ನು ನಡೆಸಲು ಸಮ್ಮಿಶ್ರ ಮಿತ್ರಪಕ್ಷಗಳನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಬೇಕಾಗಿರುವುದರಿಂದ, ಅವರಿಗೆ ಉತ್ತಮವಾಗಿ ಅವಕಾಶ ನೀಡುವ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಸಚಿವಾಲಯಗಳ ಉಸ್ತುವಾರಿಯನ್ನು ವಿತರಿಸುವ ಸಾಧ್ಯತೆಯಿದೆ.
ಆದರೂ, ಎನ್ಡಿಎ ಪಾಲಿಸಬೇಕಾದ ಒಂದು ಮಿತಿಯಿದೆ: ಪ್ರಧಾನಿ ಸೇರಿದಂತೆ 81 ಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಮಂತ್ರಿಗಳು ಇರಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ. ಈ ಮಿತಿ ಏಕೆ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿದೆ. ಮೋದಿಯವರ ಹಿಂದಿನ ಸರ್ಕಾರಗಳು ಎಷ್ಟು ಮಂತ್ರಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ ಎಂಬುದರ ಬಗ್ಗೆಯೂ ಮುಂದಿದೆ ಓದಿ.
81 ಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಮಂತ್ರಿಗಳು ಇರಬಾರದು
ಸಂವಿಧಾನ (ತೊಂಬತ್ತೊಂದನೇ ತಿದ್ದುಪಡಿ) ಕಾಯ್ದೆ, 2003, ಭಾರತದ ಕೇಂದ್ರ ಮತ್ತು ರಾಜ್ಯ ಸರ್ಕಾರಗಳಲ್ಲಿ ನೇಮಕ ಮಾಡಬಹುದಾದ ಮಂತ್ರಿಗಳ ಸಂಖ್ಯೆಯ ಮೇಲೆ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಮಿತಿಗಳನ್ನು ನಿಗದಿಪಡಿಸುತ್ತದೆ.
ಈ ತಿದ್ದುಪಡಿಯ ಪ್ರಕಾರ, ಮಂತ್ರಿಮಂಡಲದಲ್ಲಿ ಪ್ರಧಾನಿ ಸೇರಿದಂತೆ ಒಟ್ಟು ಮಂತ್ರಿಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ ಲೋಕಸಭೆಯ ಒಟ್ಟು ಸದಸ್ಯರ ಸಂಖ್ಯೆಯ ಶೇಕಡಾ 15 ಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿರಬಾರದು. ಲೋಕಸಭೆಯಲ್ಲಿ 543 ಸದಸ್ಯರಿದ್ದು, ಭಾರತದ ಪ್ರಧಾನಿಯನ್ನು ಹೊರತುಪಡಿಸಿ ಕೇವಲ 80 ಮಂತ್ರಿಗಳು ಮಾತ್ರ ಇರಬಹುದು.
ಹೊಸ ಸಂಸತ್ ಕಟ್ಟಡದ ಲೋಕಸಭಾ ಕೊಠಡಿ
ಅಸಮರ್ಥ ಮತ್ತು ರಾಜಕೀಯ ಕುತಂತ್ರಕ್ಕೆ ಗುರಿಯಾಗುವ ಅಸಹಜವಾದ ದೊಡ್ಡ ಮಂತ್ರಿಮಂಡಲಗಳನ್ನು ರಚಿಸುವ ಅಭ್ಯಾಸವನ್ನು ನಿಗ್ರಹಿಸಲು ಈ ಮಿತಿಯನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಲಾಯಿತು. ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ, ಆಯ್ದ ಕೆಲವು ಮಂತ್ರಿಗಳು ಮಾತ್ರ ಈ ಬಾರಿ ಒಂದಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಸಚಿವಾಲಯಗಳನ್ನು ತಮ್ಮ ಉಸ್ತುವಾರಿಯಲ್ಲಿ ಹೊಂದುವ ನಿರೀಕ್ಷೆಯಿದೆ.
ಆದಾಗ್ಯೂ, ಮಂತ್ರಿಗಳ ಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನು ಮಿತಿಗೊಳಿಸಲಾಗಿದ್ದರೂ, ಭಾರತದ ಸಂವಿಧಾನವು ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರವು ಹೊಂದಬಹುದಾದ ಸಚಿವಾಲಯಗಳ (ಇಲಾಖೆಗಳು) ಸಂಖ್ಯೆಯ ಮೇಲೆ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಮಿತಿಯನ್ನು ವಿಧಿಸುವುದಿಲ್ಲ ಎಂಬುದನ್ನು ಗಮನಿಸುವುದು ಮುಖ್ಯ. ಆಡಳಿತಾತ್ಮಕ ಅಗತ್ಯಗಳು, ನೀತಿ ಆದ್ಯತೆಗಳು ಮತ್ತು ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿಯ ವಿವೇಚನೆಯ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಸಚಿವಾಲಯಗಳು ಅಥವಾ ಇಲಾಖೆಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ ಬದಲಾಗಬಹುದು. ಪರಿಣಾಮಕಾರಿ ಆಡಳಿತವನ್ನು ಖಚಿತಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಾಹಕ ನಿರ್ಧಾರಗಳ ಮೂಲಕ ಸಚಿವಾಲಯಗಳನ್ನು ರಚಿಸಬಹುದು, ವಿಲೀನಗೊಳಿಸಬಹುದು ಅಥವಾ ವಿಸರ್ಜಿಸಬಹುದು.
ಕಳೆದ ಎರಡು ಅವಧಿಗಳಲ್ಲಿ ಮೋದಿ ಸಂಪುಟ ವಿಸ್ತರಣೆ
ಮೋದಿಯವರ ಹಿಂದಿನ ಅವಧಿಗಳಲ್ಲಿ, ಅವರ ಕ್ಯಾಬಿನೆಟ್ಗಳು ತುಲನಾತ್ಮಕವಾಗಿ ಚಿಕ್ಕದಾಗಿ ಪ್ರಾರಂಭವಾದವು ಮತ್ತು ನಂತರ ಕಾಲಾನಂತರದಲ್ಲಿ ವಿಸ್ತರಿಸಲ್ಪಟ್ಟವು.
2014 ರ ಚುನಾವಣೆಯ ನಂತರ, ನರೇಂದ್ರ ಮೋದಿ ಅವರ ಸರ್ಕಾರವು 23 ಕ್ಯಾಬಿನೆಟ್ ಮಂತ್ರಿಗಳು, 10 ಸ್ವತಂತ್ರ ಉಸ್ತುವಾರಿ ರಾಜ್ಯ ಸಚಿವರು ಮತ್ತು 12 ರಾಜ್ಯ ಸಚಿವರು ಸೇರಿದಂತೆ 45 ಸದಸ್ಯರನ್ನು ಒಳಗೊಂಡ ಮಂತ್ರಿಮಂಡಲದೊಂದಿಗೆ ಪ್ರಾರಂಭವಾಯಿತು. ಅವರ ಅಧಿಕಾರಾವಧಿಯ ಆರು ತಿಂಗಳ ನಂತರ, ನವೆಂಬರ್ 9, 2014 ರಂದು, ಮೊದಲ ಪ್ರಮುಖ ವಿಸ್ತರಣೆ ನಡೆಯಿತು, 21 ಹೊಸ ಮಂತ್ರಿಗಳನ್ನು ಸೇರಿಸಿತು ಮತ್ತು ಒಟ್ಟು 66 ಮಂತ್ರಿಗಳಿಗೆ ಏರಿತು.
ನಂತರದ ಪುನರ್ರಚನೆಗಳು, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಜುಲೈ 2016 ಮತ್ತು ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 2017 ರಲ್ಲಿ ಗಮನಾರ್ಹವಾದವುಗಳು ಕೌನ್ಸಿಲ್ ಅನ್ನು ಮತ್ತಷ್ಟು ವಿಸ್ತರಿಸಿದವು. ಜುಲೈ 7, 2021 ರಂದು ನಡೆದ ಪ್ರಮುಖ ಪುನರ್ರಚನೆಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಮಂಡಳಿಯ ಗಾತ್ರವು 77 ಸದಸ್ಯರನ್ನು ತಲುಪಿತ್ತು, ಇದರಲ್ಲಿ 36 ಹೊಸ ಮುಖಗಳು ಮತ್ತು 7 ಕ್ಯಾಬಿನೆಟ್ ದರ್ಜೆಗೆ ಬಡ್ತಿಗಳು ಸೇರಿವೆ ಎಂದು ಇಂಡಿಯಾ ಟುಡೇ ವರದಿ ಮಾಡಿದೆ.
2019 ರ ಸಾರ್ವತ್ರಿಕ ಚುನಾವಣೆಯ ನಂತರ, ಎರಡನೇ ಮೋದಿ ಸರ್ಕಾರವು ಆರಂಭದಲ್ಲಿ 58 ಸದಸ್ಯರನ್ನು ಒಳಗೊಂಡ ಮಂತ್ರಿಮಂಡಲವನ್ನು ಹೊಂದಿತ್ತು: 24 ಕ್ಯಾಬಿನೆಟ್ ಮಂತ್ರಿಗಳು, 9 ಸ್ವತಂತ್ರ ಉಸ್ತುವಾರಿ ರಾಜ್ಯ ಸಚಿವರು ಮತ್ತು 25 ರಾಜ್ಯ ಸಚಿವರು. ಈ ಸಂಯೋಜನೆಯು ಮುಂದಿನ ಕೆಲವು ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಹಲವಾರು ವಿಸ್ತರಣೆಗಳು ಮತ್ತು ಪುನರ್ರಚನೆಗಳಿಗೆ ಒಳಗಾಯಿತು.
ಮಾರ್ಚ್ 20, 2024 ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ, ಎರಡನೇ ಮೋದಿ ಸರ್ಕಾರವು ಪ್ರಧಾನಿ, 29 ಕ್ಯಾಬಿನೆಟ್ ಮಂತ್ರಿಗಳು, ಸ್ವತಂತ್ರ ಉಸ್ತುವಾರಿ ಹೊಂದಿರುವ 3 ರಾಜ್ಯ ಸಚಿವರು ಮತ್ತು 42 ರಾಜ್ಯ ಸಚಿವರನ್ನು ಒಳಗೊಂಡ ರಚನಾತ್ಮಕ ಮಂತ್ರಿಮಂಡಲವನ್ನು ಹೊಂದಿತ್ತು.
ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಸಮತೋಲನವನ್ನು ಕಾಪಾಡಿಕೊಳ್ಳುವುದು
ಮೋದಿ ತಮ್ಮ ಮೂರನೇ ಅವಧಿಯನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸುತ್ತಿದ್ದಂತೆ, ಅವರು ಪರಿಣಾಮಕಾರಿ ಆಡಳಿತದ ಅಗತ್ಯವನ್ನು ಸಮ್ಮಿಶ್ರ ಮಿತ್ರಪಕ್ಷಗಳನ್ನು ತೃಪ್ತಿಪಡಿಸುವ ರಾಜಕೀಯ ಅಗತ್ಯದೊಂದಿಗೆ ಹೇಗೆ ಸಮತೋಲನಗೊಳಿಸುತ್ತಾರೆ ಎಂಬುದರ ಮೇಲೆ ಗಮನ ಹರಿಸಲಾಗುವುದು.
2024 ರ ಲೋಕಸಭಾ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ನಿತೀಶ್ ಕುಮಾರ್ ನೇತೃತ್ವದ ಜನತಾದಳ (ಯುನೈಟೆಡ್) ಮತ್ತು ಚಂದ್ರಬಾಬು ನಾಯ್ಡು ನೇತೃತ್ವದ ತೆಲುಗು ದೇಶಂ ಪಕ್ಷ (ಟಿಡಿಪಿ) ಕಿಂಗ್ ಮೇಕರ್ಗಳಾಗಿ ಹೊರಹೊಮ್ಮಿವೆ. ಈ ಎರಡು ನಿರ್ಣಾಯಕ ಮಿತ್ರಪಕ್ಷಗಳನ್ನು ಸಂತೋಷವಾಗಿಡುವುದು ಎಂದರೆ ಅವರಿಗೆ ಪ್ರಮುಖ ಖಾತೆಗಳನ್ನು ನೀಡುವುದು ಎಂದರ್ಥ.
ಬಿಜೆಪಿಯ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಮೈತ್ರಿ ಪಾಲುದಾರರಲ್ಲಿ ಟಿಡಿಪಿ ಮತ್ತು ಜೆಡಿಯು ಕ್ರಮವಾಗಿ 16 ಮತ್ತು 12 ಸ್ಥಾನಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ. ಇವೆರಡೂ ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಪಕ್ಷಗಳು, ಅವುಗಳ ನಾಯಕರು ತಮ್ಮ ತಮ್ಮ ರಾಜ್ಯಗಳ ಮೇಲೆ ಹೆಚ್ಚು ಗಮನ ಹರಿಸಿದ್ದಾರೆ.
ಸಾಂವಿಧಾನಿಕ ಮಿತಿಗಳಿಂದಾಗಿ ಮೋದಿ 3.0 81 ಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಮಂತ್ರಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲವಾದರೂ, ಸಚಿವಾಲಯಗಳ ಕಾರ್ಯತಂತ್ರದ ವಿತರಣೆ ಮತ್ತು ಭವಿಷ್ಯದ ವಿಸ್ತರಣೆಯ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ರಾಜಕೀಯ ವಿಶ್ಲೇಷಕರು ಮತ್ತು ಸಾರ್ವಜನಿಕರು ಸೂಕ್ಷ್ಮವಾಗಿ ಗಮನಿಸುತ್ತಾರೆ.
Modi 3.0: ‘ಕೇಂದ್ರ ಸಚಿವ’ರಾಗಿ ಪ್ರಮಾಣವಚನ ಸ್ವೀಕಾರಕ್ಕೂ ಮುನ್ನ ‘ಮೋದಿ’ಗೆ ಧನ್ಯವಾದ ಅರ್ಪಿಸಿದ ‘HD ಕುಮಾರಸ್ವಾಮಿ’
