* ಅವಿನಾಶ್‌ ಆರ್‌ ಭೀಮಸಂದ್ರ
ನವದೆಹಲಿ: ಪ್ರತಿ ವರ್ಷ ಅಕ್ಟೋಬರ್ 9 ರಂದು ಆಚರಿಸಲಾಗುವ ವಿಶ್ವ ಅಂಚೆ ದಿನವು ಸಮಾಜದಲ್ಲಿ ಅಂಚೆ ಸೇವೆಗಳ ಅತ್ಯಗತ್ಯ ಪಾತ್ರವನ್ನು ಒತ್ತಿಹೇಳುತ್ತದೆ. 2025 ರ ಧ್ಯೇಯವಾಕ್ಯ “ಜನರಿಗೆ ಪೋಸ್ಟ್: ಸ್ಥಳೀಯ ಸೇವೆ. ಜಾಗತಿಕ ವ್ಯಾಪ್ತಿ”, ಅಂಚೆ ಸೇವೆಗಳು ಪತ್ರಗಳು ಮತ್ತು ಪಾರ್ಸೆಲ್‌ಗಳ ವಿತರಣೆಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿನದನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತವೆ ಎಂಬುದನ್ನು ಗಮನಿಸಬೇಕಾಗಿದೆ.
ಅಂಚೆ ಇಲಾಖೆ ಜನಗೆಯ ಜೀವನ ಸುಧಾರಣೆಗೆ ಕೊಡುಗೆ ನೀಡುತ್ತಾದೆ ಮತ್ತು ಪರಿಸರ ಉಪಕ್ರಮಗಳನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ಉದ್ದೇಶಗಳನ್ನು ಮುನ್ನಡೆಸಲು ಇಂಡಿಯಾ ಪೋಸ್ಟ್ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ಸುಸ್ಥಿರತೆಯಲ್ಲಿ ಗಮನಾರ್ಹ ಪ್ರಗತಿಯನ್ನು ಸಾಧಿಸುತ್ತಿದೆ ಎನ್ನುವುದನ್ನು ಮನಗಾಣಬಹುದಾಗಿದೆ.
ಭಾರತದ ಅಂಚೆ ಸೇವೆಯು 16 ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಶೇರ್ ಶಾ ಸೂರಿಯಂತಹ ಆಡಳಿತಗಾರರಿಂದ ಔಪಚಾರಿಕಗೊಳಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಪ್ರಾಚೀನ ಕುದುರೆ ಮತ್ತು ಕಾಲು ಆಧಾರಿತ ಸಂದೇಶವಾಹಕ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳಿಂದ 18 ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ರಾಬರ್ಟ್ ಕ್ಲೈವ್ ಮತ್ತು ವಾರೆನ್ ಹೇಸ್ಟಿಂಗ್ಸ್ ನೇತೃತ್ವದಲ್ಲಿ ಈಸ್ಟ್ ಇಂಡಿಯಾ ಕಂಪನಿಯು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದ ಆಧುನಿಕ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗೆ ವಿಕಸನಗೊಂಡಿತು. 1854 ರ ಅಂಚೆ ಕಚೇರಿ ಕಾಯಿದೆಯು ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ ನಂತರ ಅಂಚೆ ಇಲಾಖೆ (ಇಂಡಿಯಾ ಪೋಸ್ಟ್) ರಚನೆಗೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು, ಇದು ವಿಶ್ವದ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಅಂಚೆ ಜಾಲವಾಗಿ ಬೆಳೆಯಿತು, ನಿರಂತರವಾಗಿ ಹೊಸ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನಗಳಿಗೆ ಹೊಂದಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದೆ.
ಭಾರತೀಯ ಅಂಚೆ ಇಲಾಖೆಯ ಆಧುನೀಕರಣ ಯೋಜನೆಯ ಎರಡನೇ ಹಂತವಾದ ಐಟಿ 2.0 ಗಮನಾರ್ಹ ಬದಲಾವಣೆಗಳಿಗೆ ಚಾಲನೆ ನೀಡುತ್ತಿದೆ. ಭಾರತದಾದ್ಯಂತ 1,65,000 ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಅಂಚೆ ಕಚೇರಿಗಳನ್ನು ಈಗ ಡಿಜಿಟಲ್ ನೆಟ್‌ವರ್ಕ್ ಮೂಲಕ ಸಂಪರ್ಕಿಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ನಗರ ಅಥವಾ ಗ್ರಾಮೀಣ ಯಾವುದೇ ಅಂಚೆ ಕಚೇರಿಯನ್ನು ನೈಜ-ಸಮಯದ ಡಿಜಿಟಲ್ ಸೇವಾ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿ ಪರಿವರ್ತಿಸುವುದು ಇದರ ಗುರಿಯಾಗಿದೆ.
ಕೋರ್ ಸಿಸ್ಟಮ್ ಇಂಟಿಗ್ರೇಟರ್ 2.0 ಸ್ಥಳೀಯ ಶಾಖೆಗಳಿಂದ ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಪ್ರಧಾನ ಕಚೇರಿಗಳವರೆಗೆ ಎಲ್ಲಾ ಅಂಚೆ ಕಚೇರಿಗಳನ್ನು ಏಕೀಕೃತ ನೆಟ್‌ವರ್ಕ್ ಮೂಲಕ ಸಂಪರ್ಕಿಸುತ್ತದೆ. ಗ್ರಾಹಕರು ಡಿಜಿಟಲ್ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಸೇವೆಗಳನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸಬಹುದು, IPPB ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್ ಅಥವಾ QR ಕೋಡ್ ಮೂಲಕ ವಹಿವಾಟುಗಳನ್ನು ನಡೆಸಬಹುದು ಮತ್ತು ಅವರ ವಿಮಾ ಅವಶ್ಯಕತೆಗಳನ್ನು ಆನ್‌ಲೈನ್‌ನಲ್ಲಿ ನಿರ್ವಹಿಸಬಹುದು. ಪಾರ್ಸೆಲ್ ಮತ್ತು ಲಾಜಿಸ್ಟಿಕ್ಸ್ ನಿರ್ವಹಣಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ಸಮಗ್ರ ಪಾರ್ಸೆಲ್ ಟ್ರ್ಯಾಕಿಂಗ್‌ಗೆ ಅವಕಾಶ ನೀಡುತ್ತದೆ. ಗ್ರಾಮೀಣ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ, ಗ್ರಾಮೀಣ ಡಾಕ್ ಸೇವಕರು ಹಣದ ಪಾವತಿ, ಹಣದ ಹಿಂಪಡೆಯುವಿಕೆಗಳು ಮತ್ತು DBT ಪಾವತಿಗಳನ್ನು ಪರಿಣಾಮಕಾರಿಯಾಗಿ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗೊಳಿಸಲು ಸ್ಮಾರ್ಟ್ ಸಾಧನಗಳನ್ನು ಬಳಸುತ್ತಾರೆ.
ಐಟಿ 2.0 ಗ್ರಾಮೀಣ ಮತ್ತು ನಗರ ಮಟ್ಟದ ಜನರ ಜೀವನವನ್ನು ಸುಲಭಗೊಳಿಸಿದೆ. ಗ್ರಾಮಸ್ಥರು ಈಗ ತಮ್ಮ ಮನೆಯಿಂದಲೇ ತಮ್ಮ ಐಪಿಪಿಬಿ ಖಾತೆಗಳಿಂದ ಹಣವನ್ನು ಹಿಂಪಡೆಯಬಹುದು. ಪರಿಸರ ಸಂರಕ್ಷಣೆಯನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸಲು ಅಂಚೆ ಇಲಾಖೆ ವಿಶಿಷ್ಟ ಉಪಕ್ರಮಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದೆ. 2020 ರಲ್ಲಿ, ಭಾರತದ ಹಸಿರು ಮನುಷ್ಯ ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ವಿಜಯಪಾಲ್ ಬಾಘೇಲ್ ಅವರ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ವಿಶೇಷ ಅಂಚೆಚೀಟಿ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. ವಿಜಯಪಾಲ್ 2011 ರಲ್ಲಿ 12 ದಶಲಕ್ಷಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಮರಗಳನ್ನು ನೆಡುವ ಗುರಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರು. ಇಲ್ಲಿಯವರೆಗೆ, ಅವರು 300 ದಶಲಕ್ಷಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಮರಗಳನ್ನು ನೆಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ. ತಮ್ಮ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ಅಂಚೆಚೀಟಿ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡುವ ಮೂಲಕ, ಭಾರತೀಯ ಅಂಚೆ ಇಲಾಖೆ ಪರಿಸರವನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಲು ಜನರನ್ನು ಪ್ರೇರೇಪಿಸಿದೆ ಎಂದು ಬಾಘೇಲ್ ಹೇಳಿದರು. ಅಂಚೆ ಇಲಾಖೆ ಪರಿಸರ ಸಂರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ನಿರಂತರವಾಗಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತಿದೆ.
ಇಂಡಿಯಾ ಪೋಸ್ಟ್ ತನ್ನ ಡಿಜಿಟಲ್ ಅಪ್‌ಗ್ರೇಡ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಪರಿಸರವನ್ನು ರಕ್ಷಿಸುವ ಪ್ರಯತ್ನಗಳಿಗೆ ಎದ್ದು ಕಾಣುತ್ತದೆ. ಇಂಡಿಯನ್ ಇನ್‌ಸ್ಟಿಟ್ಯೂಟ್ ಆಫ್ ಪ್ಯಾಕೇಜಿಂಗ್ ಪಾರ್ಸೆಲ್‌ಗಳಿಗೆ ಪರಿಸರ ಸ್ನೇಹಿ ಪ್ಯಾಕೇಜಿಂಗ್ ಬಳಕೆಯನ್ನು ಪ್ರೋತ್ಸಾಹಿಸುತ್ತದೆ. ಮರ ನೆಡುವಿಕೆ ಮತ್ತು ಸೌರಶಕ್ತಿ ಚಾಲಿತ, ಕಾಗದರಹಿತ ಕಚೇರಿಗಳು ಇಂಡಿಯಾ ಪೋಸ್ಟ್‌ನ ಸುಸ್ಥಿರತೆಗೆ ಬಲವಾದ ಬದ್ಧತೆಯನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತವೆ.
ಪ್ರತಿ ವರ್ಷ ಅಕ್ಟೋಬರ್ 9 ರಂದು ವಿಶ್ವ ಅಂಚೆ ದಿನವನ್ನು ಆಚರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದು 1874 ರಲ್ಲಿ ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌ನ ಬರ್ನ್‌ನಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪನೆಯಾದ ಸಾರ್ವತ್ರಿಕ ಅಂಚೆ ಒಕ್ಕೂಟದ ವಾರ್ಷಿಕೋತ್ಸವವನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ಜಪಾನ್‌ನ ಟೋಕಿಯೊದಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಯುಪಿಯು ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ 1969 ರಲ್ಲಿ ಇದನ್ನು ವಿಶ್ವ ಅಂಚೆ ದಿನವೆಂದು ಘೋಷಿಸಿತು. ಅಂದಿನಿಂದ, ಪ್ರಪಂಚದಾದ್ಯಂತದ ದೇಶಗಳು ವಾರ್ಷಿಕವಾಗಿ ಆಚರಣೆಗಳಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸುತ್ತಿವೆ. ಅನೇಕ ದೇಶಗಳು ಹೊಸ ಅಂಚೆ ಉತ್ಪನ್ನಗಳು ಮತ್ತು ಸೇವೆಗಳನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಲು ಅಥವಾ ಉತ್ತೇಜಿಸಲು ಈ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮವನ್ನು ಬಳಸುತ್ತವೆ.
